4 Generaties krijgen les bij autorijschool
Vorige week kwam, voor mij, het verrassende bericht dat autorijschool Suyten er na 45 jaar mee stopt. Aanleiding dus om met vader Gerard en zoon Richard rond de tafel te gaan zitten. Terecht was Annie ook van de partij.
Hoe was het nu ook al weer begonnen. Gerard neemt mij mee terug in de tijd dat er amper verkeer op de weg was, althans motorvoertuigen. Paard en wagens genoeg. Was het niet vader Joop die als een van de eerste een auto had in het dorp. Was het niet vader Joop die soms mensen op zondagmiddag met zich mee nam om de rijvaardigheid bij te brengen. Dit kan van invloed geweest zijn op de keuze van Gerard. Hij vertelt in militaire dienst zijn rijbewijs gehaald te hebben, dat voor
ƒ 5,- omgezet kon worden naar een burger rijbewijs. Hij werkte als chauffeur op een jeep en reed de hoge heren in het rond. En hij volgde de opleiding tot instructeur in Haarlem om ook andere militairen te leren chaufferen. Hij kreeg zelfs een mooie speld voor plichtsbetrachting. Het zaad was gezaaid en na een jaar in loondienst te hebben gewerkt bij van Veen’s groothandel ging Geert oogsten. Een auto, Opel Kaptein, kon worden aangeschaft en in 1957 ging het taxibedrijf en autorij-school Suyten van start. Men kon toen van start met een eigen bedrijf als je 3 jaar ervaring had. Gerard had echter wel alvast de nodige erkenningspapieren gehaald en het Vamor diploma. Eerst nog in combinatie met het zelf werken bij een rijschool in loondienst om langzamerhand geheel over te gaan naar het eigen bedrijf. Het leuke is dat Gerard van alles door de jaren heen bewaard heeft. Van wie zou hij dát nou hebben? Zo is te zien dat op 1 augustus 1957 mevrouw van der Haar- Akerboom zijn eerst leerling was die voor
ƒ 6,50 per uur leste. Gerard woonde toen nog thuis en het kwam voor dat het lesgeld bij vader in het boekje opgeschreven werd en er betaald werd als hij aan huis ging “horen”. Ook die boekjes zijn bewaard gebleven. Gerard, maar ook Wim kunnen wegdromen bij de gedachte om een ‘oudheidkundig’ museum op te richten in en voor Stompwijk, om al de bewaarde gegevens tentoon te stellen. (Even tussen de regels door, wie heeft ruimte en gelegenheid om zoiets op te starten, want dat zou écht leuk zijn.) Zo heeft hij door de jaren heen zijn telefoonnummers geregistreerd, die telkens ongevraagd wijzigden in 1761-639 naar 1761-3639 naar 5105-515 naar 01715-515 naar 01715-5515 naar 071-5801515.
Er waren in die beginfase slechts een paar stoplichten in Den Haag te vinden en veelal werd het verkeer geregeld door verkeersregelaars. Maar dat liep ook niet écht soepel, want moest je nu voor of juist achter die man langs. Voor trouwerijen werden auto’s gehuurd. Voor vrachtwagenlessen werd een vrachtwagen gehuurd bij Teun v.d.Akker om de lessen te verzorgen.
Na hun huwelijk Annie stelde haar krachten beschikbaar aan de rijschool gaf les en werkte als taxi chauffeuse. Dit heeft ze heel wat jaren volgehouden totdat hun oudste zoon Wybo zijn papier haalde, toen vond Annie het genoeg. Het wordt uit de bewaarde gegevens duidelijk dat regelmatig allerlei eisen bijgesteld worden en opnieuw de benodigde papieren gehaald worden. In 1976 komt de ANWB met hoge kwaliteitseisen, Gerard zorgt dat hij de juiste papieren heeft en volgt de beroepsopleiding verkeersveiligheid voor het afleggen van speciale testen voor 50 plussers.
Het taxibedrijf heeft wat minder lang stand gehouden. Als voornaamste reden was dat Gerard of Annie ’s nachts uit bed gebeld werden om de vroedvrouw ergens vanuit de boesboes met hoge snelheid naar de plaats van bestemming te brengen. Of de late bruilofts- of cafégasten naar huis te brengen met de nodige dronke-manspraatjes, die altijd weer vroegen om even binnen te komen om er nog ééntje te nemen. Zo hebben ze jarenlang op zondagochtend de boeren uit de verre omgeving zoals Westvlietweg, Stompwijkseweg en Oosteinde van en naar de kerk
gereden. Men had immers zelf in die tijd geen auto. Jarenlang hebben ze met de kermis aan de weg klaar gestaan om de brallende kermisgasten naar huis te brengen. Het vele nachtwerk ging ten kosten van het werken overdag, dus toen het eenmaal kon hebben ze het taxibedrijf laten vervallen.
Het afnemen van de examens heeft zoals zoveel de nodige ontwikkeling meegemaakt. Gerard heeft de tijd meegemaakt dat de burgemeester zijn goedkeuring over de lesser moest uitspreken door het rijden door de straat waar de burgemeester woonde en het kwam voor dat hij daar niet eens zijn huis voor uit kwam, maar achter de ramen bleef staan. Om de theorie af te nemen hadden ze geplastificeerde kaartjes met een verkeerssituatie en dan werd er gevraagd; “Stel dat er een fiets van recht kom, wat dan?….. En als je dan links af wilt wat doe je dan? Hij had toen onder in zijn woning een leslokaal ingericht met ja/nee kastjes en video apparatuur om de theorie voor te bereiden dat was een hele vooruitgang. Nu is het meer zelfstudie.
Hij heeft aan invaliden les gegeven en aan een lilliputter in een aangepaste wagen met extra verhoogde pedalen. Als hij dan de persoon ging ophalen bediende hij de pedalen rechts van de auto en stuurde rechts, hetgeen natuurlijk een vreemde vertoning was. Elke nieuwe leerling is weer een nieuwe uitdaging en het is kicken als die persoon zijn rijbewijs haalt.
De kroon op zijn werk is natuurlijk het instrueren van prins Willem Alexander en zijn broer Constantijn. Zelf is hij er bescheiden onder, maar terecht vervult dit hem met trots. Deze reclame heeft er toe geleid dat er steeds meer bobo’s les kwamen nemen, met de nodige komedie.
Gerard, maar ook Richard, hadden het liefst mensen uit de eigen omgeving, deze zijn toch gemotiveerder. Ze moeten het wellicht zelf betalen en zijn dus op tijd. Maar daarentegen kwamen er wel met klompen aan lessen en dat werkt dus niet. Zij zijn et erover eens dat je echt van alle markten thuis moet zijn. Technisch, tactisch, en punctueel want je bent zelf de reclame voor je zaak. En dit zijn de ingrediënten om het dus lang vol te kunnen houden. Richard maakt het mee dat er aan de 4e generatie les wordt gegeven. Want mijn opa heeft nog bij uw vader les gehad. Gerard heeft een fotoboek vol met pasfoto’s van hen die bij hem gelest hebben. Ik tref daar zelf mijn eigen alternatieve Leo aan met lang haar, een rond brilletje en een piepklein baardje.
Na 30 jaar kreeg Gerard last van zijn rug en Richard had in 1992 de nodige diploma’s gehad. Tijd voor een omwenteling. Ries hing zijn professionele schaatsen aan de wilgen en ruilde de korte ritten op het ijs in voor lange ritten in de auto. Nadat hij eerst een jaar in loondienst is geweest bij een andere rijschool om de nodige ervaring op te doen. Het meeste heeft hij toch in de praktijk geleerd door vragen van de leerlingen. Ze hebben het werk nog een jaar samen gedaan,
maar toen Gerard een aanval had gekregen werd dit onverantwoord en is Richard alleen verder gegaan. En hij heeft de naam Suyten hoog weten te houden. Het is moeilijk een bedrijf op te bouwen en naam te maken maar ook om die naam waar te maken.
Het is leuk om te horen dat vader en zoon heel veel mensenkennis hebben opgedaan. Aan het eerste telefoontje wordt al gemerkt of het een vlugge of minder vlugge leerling is. Ook aan de manier van instappen en wegrijden. Laatst maakte Richard het nog mee dat iemand na 15 lessen nog hortend en stotend rijdt en juist met die leerling iemand uit Stompwijk ophaalde die al jarenlang op vaders tractor had gereden. Door het inseinen van die persoon voorkom je dus de nodige frustraties, omdat de zoon dus in een keer fluitend wegrijdt. Er is tevens een opvoedkundige taak weggelegd, strontschoenen en vieze broeken komen er niet in, het vuile t-shirt wordt voor het examen ingeruild voor een overhemd en die kauwgom gaat uit de mond. Eerlijkheid (voor het geval het echt niets wordt), stiptheid en positief blijven zijn voor hem de drijfveren. Richard had afgelopen zaterdag voor het laatst op zaterdag gewerkt, wat een luxe. Vooral op zaterdag-ochtend zijn de lessers maar moeizaam hun bed uit te krijgen, terwijl hij zelf ook de avond ervoor rekening heeft gehouden met zijn werk. Hij heeft van het begin af aan gezegd dat hij dit niet tot zijn pensioen wilde blijven doen, dus toen hij na 10 jaar een uitnodiging voor een functie bij het Centraal Bureau Rijvaardigheid kreeg aangeboden van de kringcoördinator, heeft hij er lang over nagedacht en met zin ader hierover gepraat. De knoop is doorgehakt. Een nieuwe uitdaging ligt voor hem open. De studie hiervoor is al opgepakt en dikke wetboeken, onderwijskunde en sociale vaardigheden wachten hem ’s avonds op. Op 1 november vindt de definitieve overdracht plaats van de leerlingen aan een andere rijschool, dat viel trouwnes niet echt mee omdat Stompwijk toch ervaren wordt als een uithoek. Een periode van schadevrij rijden wordt hiermee afgesloten, afgezien van die keer dat er iemand achterop vloog. Volgens Leo was dat nét voor zijn examen, omdat hij met een andere auto examen moest doen dan waarin hij altijd gelest had. Ie dingen van examens blijven je altijd weer blij, zo blijkt mar weer.
Voor Richard een nieuwe uitdaging in het verschiet en vader Gerard geniet van zijn functie bij de IJsclub en houdt zich bezig met het opknappen van oude schaatsen en klokken. Tijd verzet, schaatsen uit het vet is zijn motto. Ook die schaatsen zouden trouwens een mooie plekje kunnen krijgen in het ‘Oudheid-kundig’ museum. Er zijn erbij die nog door Toon van den Brink eigenhandig gemaakt zijn. Maar dat is net als de geschiedenis van de start van de winkel van Joop Suyten een verhaal apart. Misschien iets voor de Kerstketting Wim?
Petra Oliehoek- van Es
