Dat lijkt iets van deze tijd, maar bij het bekijken van de krantenbank, ‘op het web’ gezet (kranten.kb.nl) door de Koninklijk Bibliotheek in Den Haag, werd ik met de neus op de feiten gedrukt: ook in de negentiende eeuws werd er flink geruimd onder met name het rundvee.

uit: Provinciale Overijsselsche en Zwolsche courant : staats-, handels-, nieuws- en advertentieblad, 22-01-1866.

In de achttiende en negentiende eeuw had het rundvee vaak te lijden van de runderpest, ook wel veepest of rundertyphus genoemd en ook toen werd vergaande actie ondernomen. Net als tegenwoordig werd alles centraal geregeld; er werd gerapporteerd en geregistreerd. En dat had zo nu en dan berichtgeving in de krant tot gevolg. Sterker, de runderpest haalde de Troonrede in 1865 en niet als een terloops gemaakte opmerking, nee de runderpest was één van de drie aandachtspunten in die rede:

uit: Dagblad van Zuidholland en ’s Gravenhage, 19-09-1865. Nota bene! De krant is niet mals in zijn kritiek!

En Stompwijk komt in die berichtgeving -Stompwijk was op en top een agrarisch dorp- zo nu en dan voor en dat kan dus nu eenvoudig worden teruggevonden in die krantenbank. Overigens, niet alleen bij de boeren en nationale en lokale pers bestond er grote ongerustheid, ook de gemeentelijk overheid was gedurig bezig met de epidemie onder het vee.

uit: Algemeen Handelsblad, 22-09-1865. Ja, u leest het goed ‘zeezoutzuur’, een mengsel van ijzer en verdund zoutzuur. Lijkt mij geen prettig medicijn.

In het bekijken van de archieven met betrekking to mijn verhaal over de cholera in Stompwijk in 1866 kwam ik ook vaak opmerkingen en dergelijke tegen waarin verhandeld werd over de toestand mbt de runderpest in Stompwijk. Er is echter wel een probleempje, in tegenstelling tot de cholera epidemie (zomermaanden 1866) was de runderpest epidemie er een van enkele jaren. Dus als je meer wilt weten over de gemeentelijke inzet mbt tot die runderpest en of de verspreiding daarvan in Stompwijk dan moet je veel meer archiefstukken doornemen.

Misschien een leuk onderwerp voor een scriptie/werkstuk?

Het is goed ons te realiseren dat in 1866 er eigenlijk twee belangrijke kwesties voortdurend aandacht nodig hadden: De runderpest en de cholera. Beide van grote invloed op het reilen en zeilen van gemeente en bewoners. Maar bedenk wel dat men vaak gewoon alleen maar erg bang was, men wist eigenlijk niets over oorzaak, slechts met het gevolg was men bekend. De veestapel decimeerde, en 10% van de bewoners in de buurtschap Stompwijk stierf in 1866 in 4 maanden tijd.

Voor diegenen die geinteresseerd zijn in mijn verhaal over de cholera, klik hier.

Een korte beschrijving van de keur:

Titelblad.
De volledige titel luidt:
Keur of Politieverordening voor den polder “DE KLEINE WESTEINDSCHE VEEN- EN DROOGMAKERIJ” onder STOMPWIJK
blz. 3, Hoofdstuk I. De algemene bepalingen. Onder andere dat het onderhoud van de dijken voor de eigenaren is of voor de huurders van het op de dijk gelegen land.
blz. 4 en 5 Het bestuur beoordeelt hoe dan ook “al hetgeen tot de behoorlijke uitvoering dezer keur moet worden verricht of nagelaten”. Begin van hoofdstuk II. Van den onderhoudsplicht. Een opsomming begint van al hetgeen tot het onderhoud bij de polder hoort.
blz. 6 en 7 De opsomming begonnen op blz. 5 wordt voortgezet. Begin van hoofdstuk III. Van de tochten, Slooten, Bruggen, Dammen en Duikers. In dit hoofdstuk vooral aandacht voor de exacte bemetingen van de genoemde delen van de polder. Zo moeten dammen altijd een duiker hebben met een doorstromingsprofiel van 6.25dM2 (vierkante decimeter) en de onderkant van de duiker moet 0.45 Meter beneden het polderpeil liggen.
blz. 8 en 9 Een opsomming van wat er zoal verboden is: “krengen of iets anders dat het water kan bederven in de tochten of slooten te werpen of te laten drijven” of “over de polderbruggen harder dan stapvoets te rijden”. Begin van hoofdstuk IV. Van de Dijken, Kaden en Inlaatduikers. Er wordt over de hoogte van de diverse dijken gesproken, maar ook over wat vooral niet mag. Zo is het verboden om op de dijk “ongeringde varkens te laten loopen” en mogen er geen zware voorwerpen of mest op de dijk neergelegd worden.
blz. 10 en 11 Inlaatduikers en uitlaatduikers mogen niet tegelijkertijd open staan en er mag niet meer water ingelaten worden dan noodzakelijk. Hoofdstuk V. Bijzondere bepalingen. Bijvoorbeeld: “Het is verboden grond of specie uit den polder naar elders te vervoeren. Hoofdstuk VI. Van den Schouwen en het constateren van overtredingen. Er wordt uitgelegd wanneer er wordt geschouwd en waarop er zoal gelet wordt. Zo mag er geen flap meer te zien zijn.
blz. 12 en 13 De hoogte van de diverse boetes wordt genoemd, maar ook wordt er gelukkig iets gezegd over het eerst nog waarschuwen van de overtreders, om dezen in de gelegenheid te stellen alsnog aan hun verplichtingen te voldoen. Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland heeft deze keur goedgekeurd en daarmee is uiteraard rechtsgeldigheid gewaarborgd.

Dinsdag 20 juli is er de afbouw vanaf 9.00u ‘s ochtends. Ook dan hebben we dringend behoefte aan vrijwilligers. Laat je niet kennen en kom ons ook dan helpen.