Toekomstvisie Stompwijk opgesteld door Dorpsraad Stompwijk
Stompwijk, juni 2004
* 1. Inleiding: Waarom deze toekomstvisie?
* 2. Stompwijk anno 2004
a. Groene omgeving
b. Economie en bedrijvigheid
c. Verkeer en vervoer/infrastructuur
d. Karakter/culturele identiteit van Stompwijk
e. Leefbaarheid en voorzieningenniveau
* 3. Gewenste situatie
a. Groene omgeving
b. Economie en bedrijvigheid
c. Voorzieningenniveau in Stompwijk
d. Woningbouw in Stompwijk
1. Inleiding: Waarom deze toekomstvisie?
In de afgelopen jaren, en met name het laatste halfjaar, is er een intensieve discussie ontstaan over het zeer snel afnemende voorzieningenniveau in Stompwijk. Hiertoe was ook volop aanleiding: Na het verdwijnen van verschillende winkels in het laatste decennium is in de periode 2003/2004 het postagentschap verdwenen, de vestiging van de Rabobank gesloten, de toekomst van het consultatiebureau onzeker en is de drogisterij annex winkel voor huishoudelijke artikelen/cadeauwinkel gesloten. Kortom, een zorgelijke ontwikkeling op dit punt. Met deze ontwikkeling komt de vraag naar voren op welke wijze in Stompwijk de beperkt aanwezige voorzieningen behouden kunnen blijven en op welke wijze verschillende voorzieningen, voor zover gewenst, (weer) te realiseren zijn.
De Dorpsraad wil door middel van deze toekomstvisie een voorzet geven voor een discussie over de gewenste ontwikkelingen voor ons dorp. Wat is van waarde, wat willen we in ieder geval behouden en wat willen we realiseren? Kortom, waar willen wij als Stompwijkers voor ‘gaan’?
Alvorens in te gaan op de gewenste ontwikkelingen, willen we in deze notitie een korte schets geven van de belangrijkste kenmerken van en ontwikkelingen binnen Stompwijk.
2. Stompwijk anno 2004
a. Groene omgeving
Een belangrijk kenmerk voor ons dorp is nog steeds het ruim aanwezige en beeldbepalende (veen)weidelandschap temidden van de omringende grote steden (Leiden, Den Haag, Zoetermeer). Deze groene omgeving wordt nadrukkelijk ook gewaardeerd door de inwoners van de kernen Leidschendam/Voorburg. Het landelijk gebied in onze gemeente wordt als een belangrijke kwaliteit gezien voor onze hele gemeente. Alhoewel het aantal actieve agrarische melkveehouderij en gemengde bedrijven de laatste decennia ingrijpend is afgenomen, wordt een belangrijk deel van de agrarische grond nog steeds door de resterende (grotere) melkveehouderijbedrijven benut. Daarnaast neemt ook de benutting door paardenhouderijen en hobbyboeren toe. Op enkele plaatsen wordt, mede door niet agrarische bedrijvigheid, de kwaliteit van het agrarische cultuurlandschap aangetast en bedreigt de verrommeling het aantrekkelijke landschap.
b. Economie en bedrijvigheid
In navolging van de landelijke ontwikkeling is de economische betekenis van de landbouw ook binnen de Stompwijkse gemeenschap afgenomen. Qua werkgelegenheid is de tuinbouwsector nog een belangrijke werkgever, zowel voor Stompwijkers als niet Stompwijkers. De onlangs verkregen duurzame status van het tuinbouwcentrum is dan ook van belang voor het behoud van die werkgelegenheid. Daarnaast zijn er enkele grote en minder grote bedrijven die zijn voortgekomen uit de agrarische bedrijvigheid (handel in kaas, wild en gevogelte, transportbedrijven, loonwerkbedrijven, etc.). Verder zijn er ook verschillende paardenhouderijen/ fokkerijen, die een rijke historie hebben. Daarnaast hebben zich enkele bedrijven ontwikkeld die in het geheel geen binding hebben met de agrarische sector (bijv. groothandel in auto onderdelen). Verder biedt Stompwijk onderdak aan verschillende dienstverlenende bedrijven (garagebedrijven, aannemersbedrijven, elektricien, loodgieters, e.d.) die ook een belangrijke bijdrage leveren aan de bedrijvigheid binnen ons dorp.
c. Verkeer –en vervoer/Infrastructuur
De historische kern van Stompwijk wordt grotendeels gevormd door lintbebouwing langs de Stompwijksevaart en de Meerlaan. Door de toegenomen intensiteit van het (vracht) verkeer is de historische infrastructuur hier niet meer op berekend. Naast de (on)veiligheid van de doorgaande wegen is ook de afnemende kwaliteit van de wegen al jaren lang een bron van zorg. Naast het voornemen over de Stompwijkseweg en de Dr. Van Noortstraat ingrijpend op te knappen, is het ook van belang de kansen te benutten om zo veel als mogelijk is het doorgaande (vracht)verkeer uit de kern te weren. Eén van mogelijkheden hiervoor is het creëren van een alternatieve ontsluiting van het tuinbouwcentrum/industrieterrein rechtstreeks richting de Provinciale weg Leiden/Zoetermeer. Tenslotte wordt het ontbreken van een adequate vorm van openbaar vervoer met de kern van Leidschendam (gemeentelijke diensten, ziekenhuis, e.d.) als een duidelijk gemis ervaren.
d. Karakter/Culturele identiteit van Stompwijk
De eens zo gesloten samenleving van Stompwijk heeft zich sinds de jaren zestig/ zeventig van de vorige eeuw ontwikkeld tot een open, maar nog steeds hechte gemeenschap. Vooral bij bijzondere gelegenheden komt dit zeer sterk tot uiting. Men leeft erg met elkaar mee en is ook bereid om elkaar te helpen en bij te staan als dat nodig en gewenst is. De onderlinge solidariteit is groot (iets dat men elders met veel energie tracht terug te krijgen). Dat gevoel van samenhorigheid en ‘samen de schouders eronder’ is ook aanwezig bij (de organisatie) van het verenigingsleven. Na de fusie van de verschillende sportverenigingen in 1992 tot Stompwijk ’92 en de bouw van de sporthal is er een goed lopende vrijwilligersorganisatie die garant staat voor de organisatie (trainen, coachen,e.d.) van de vele verschillende sporten/sportploegen, het draaien van de bardiensten in de kantine, maar ook het schoonmaken van de sporthal/kleedruimtes/kantine. Door de inzet van vele vrijwilligers is een intensieve benutting van de sporthal, sportvelden en kantine mogelijk. Deze locatie biedt dan ook voor vele mensen een belangrijke ontmoetingsplek waar vaak wat te doen is.
Andere kenmerkende activiteiten met een actieve inzet van vele enthousiaste vrijwilligers voor ons dorp zijn, in willekeurig volgorde:
* de vele (vrijwilligers)activiteiten die in het dorpshuis plaatsvinden (jongerensociëteit, activiteiten voor ouderen, hobbyclub, fanfare, etc.).
* een dorpsketting (wekelijks verschijnend informatief ‘huis aan huis blad’ voor Stompwijk) die al 30 jaar door vrijwilligers wordt gemaakt en bezorgd!
* de organisatie binnen de kerk (bestuur, lekenpriesters, onderhoud, zangkoor,etc)
* de organisatie van de jaarlijkse paardendagen (met kermis), Stomppop, carnaval, oranjespelen
* voor de paardensport de Blesruiters en de menclub
* de vele activiteiten van onze actieve ijsclub (Nut en Vermaak) en fietsvereniging (TC Stompwijk)
* de vrijwilligers in de Bibliotheek
* de inzet voor clubs op het terrein van schaken, duivensport, motorrijden, etc., etc.
Kortom, Stompwijk vormt een actieve en hechte gemeenschap: Iets om trots op te zijn en te koesteren.
e. Leefbaarheid en voorzieningenniveau
De leefbaarheid van ons dorp wordt voor een belangrijk deel bepaald door de vele activiteiten die er in Stompwijk plaatsvinden, zoals hiervoor is weergegeven. Maar, ook andere commerciële, openbare en culturele voorzieningen zijn van belang voor het welbevinden van de Stompwijkers. De behoefte aan verschillende voorzieningen verschilt sterk per doelgroep. Alhoewel voor vele inwoners het bezoeken van een voorziening in één van de omliggende dorpen of steden (Leidschendam, Zoetermeer, Zoeterwoude) lastig maar niet onoverkomelijk is, betekent de afwezigheid van voorzieningen voor enkele specifieke doelgroepen een forse aantasting van de leefbaarheid van ons dorp. Voorstellen om dit creatief aan te pakken zullen hierna aan de orde komen.
3. Gewenste situatie
In dit hoofdstuk zullen we aangeven wat volgens ons de belangrijkste wensen zijn voor de toekomst van ons dorp. Hierbij zullen we niet uitputtend zijn, maar inzoomen op een aantal aspecten.
a. Groene omgeving
Het is van belang om de kwaliteit van het landelijk gebied in stand te houden en zomogelijk te verbeteren. De belangrijke beheerders van onze groene omgeving zijn nog steeds de actieve agrarische ondernemers. Gezien de specifieke ligging van ons buitengebied tegen een stedenrand aan is het een uitdaging om de agrarische activiteiten in dit gebied te behouden en tegelijkertijd er voor te zorgen dat ‘de stedeling’ zo goed mogelijk kan genieten van dit agrarische cultuurlandschap. Met name door het verbeteren van de toegankelijkheid (voet en fietspaden) kan de recreatieve waarde van dit gebied toenemen.Een ander punt van aandacht is de bestemming van vrijkomende agrarische bedrijfsgebouwen. Het is van belang dat deze op een zodanige wijze worden benut, zodat er een positieve bijdrage wordt geleverd aan de kwaliteit van het landelijk gebied en verrommeling wordt voorkomen. Het bieden van meer mogelijkheden voor wonen in bestaande karakteristieke agrarische gebouwen kan hier een onderdeel van zijn.
De dorpsraad acht het van belang dat de gemeente en de provincie inzetten op het verbeteren van de toegankelijkheid van het landelijk gebied en tevens een stimulerende rol op zich nemen om er voor te zorgen dat het beperkte aantal actieve agrariërs perspectiefvol hun bedrijf kunnen voort zetten als belangrijke beheerders van onze groene omgeving.
b. Economie en bedrijvigheid
Voor de leefbaarheid van het dorp zijn ook economische activiteiten van groot belang. Bij de beschrijving van de huidige situatie (paragraaf 2b) is de bestaande diversiteit van activiteiten weergeven. Wellicht kan er (nog) meer gebruik worden van de specifieke kwaliteit van het landelijk gebied en de ligging tegen de stedenrand. Hierbij kan gedacht worden aan agrarisch gerelateerde activiteiten, educatie op boerderijen, zorgboerderijen, etc. Het initiatief hiervoor ligt in principe bij de betreffende ondernemers. De gemeente (en/of provincie) kan zomogelijk een ondersteunende en/of faciliterende rol vervullen. Verder is het gewenst om na te gaan op welke wijze bedrijven die nu door de bestaande vestigingsplaats overlast veroorzaken (verkeersoverlast, parkeeroverlast) geholpen kunnen worden bij het vinden van een nieuwe vestigingslocatie, zomogelijk binnen onze gemeente.
c. Voorzieningenniveau in Stompwijk
Zoals in het vorige hoofdstuk al is aangegeven, verschillen de wensen ten aanzien van het voorzieningenniveau per doelgroep. Naast de basisvoorzieningen die voor alle inwoners gewenst zijn, hebben enkele specifieke doelgroepen zoals ouderen en ouders/kinderen van jonge gezinnen nog enkele specifieke behoeften. In onderstaand overzicht is aangegeven wat de belangrijkste gewenste voorzieningen zijn. Voor zover wij weten uit eigen ervaring en op basis van bijeenkomsten en gesprekken hierover met andere Stompwijkers gaat het vooral om, in willekeurige volgorde, de volgende voorzieningen waarvan verschillende wel en andere niet aanwezig zijn, dan wel verbetering behoeven om deze ook in de toekomst te behouden:
1. Eerstelijns gezondheidsvoorzieningen zoals:
a. Een huisarts (is aanwezig, bereikbaarheid kan beter!),
b. Een fysiotherapeut (dependance aanwezig met beperkte faciliteiten; Aandachtspunt: huisvesting)
c. Een consultatiebureau (vooralsnog aanwezig; Aandachtspunt: huisvesting en beheerskosten),
d. Zorgvoorziening voor ouderen waardoor zij langer zelfstandig en in hun eigen omgeving kunnen blijven wonen (medisch zorg /hulppost die 24 uur bereikbaar is niet aanwezig)
2. Culturele voorzieningen zoals:
a. Een bibliotheek (is aanwezig, maar in een slecht gebouw)
b. Een dorpshuis waarvan vele organisaties gebruik maken: jongerensociëteit, ouderenbond, hobbyclub, schaakclub, fanfare, etc. (is aanwezig).
Tijdens de inspraakbijeenkomst op 1 juni over deze toekomstvisie werd aangegeven dat er behoefte is aan zowel een ontmoetingsplek voor jongeren (met activiteiten) die regelmatig open is, als een activiteiten en ontmoetingsplek voor ouderen die regelmatig open is. Wellicht kan het dorpshuis daarin een rol vervullen.
3. Commerciële voorzieningen zoals:
a. Een winkel voor de dagelijkse benodigdheden (supermarkt is aanwezig)
b. Een postagentschap (is verdwenen; wordt als duidelijk gemis ervaren)
c. Een bankfaciliteit voor het opnemen en storten van geld (is aanwezig)
4. Welzijnsvoorzieningen zoals:
a. Peuterspeelzaal (is aanwezig; Aandachtspunt: huisvesting)
b. Naschoolse opvang (er wordt nu gebruik gemaakt van de voorziening in Zoeterwoude)
c. Steunpunt wonen, welzijn en zorg (niet aanwezigà in relatie zien met mogelijke nieuwbouw voor ouderen)
5. Onderwijsvoorzieningen zoals:
a. Een basisschool (is aanwezig)
Op basis van bovenstaande inventarisatie blijkt dat er nog de nodige voorzieningen aanwezig zijn, maar ook dat verschillende voorzieningen ontbreken, dan wel verbetering behoeven (huisvesting, beheerskosten) om deze ook in de toekomst te behouden. Het is van belang hier tijdig op in te spelen. Dit vereist soms nieuwe oplossingen.
De Dorpsraad is van mening dat een slimme combinatie van voorzieningen, zelfs bij het huidige aantal inwoners,de mogelijkheid biedt om de verschillende voorzieningen in Stompwijk te behouden of te realiseren. Wellicht biedt het concept van het Kulturhus (een combinatie van maatschappelijke voorzieningen, informatie en (zakelijke) dienstverlening onder één dak) hiervoor een oplossing. Op verschillende plaatsen in het oosten van het land zijn reeds Kulturhusen gerealiseerd. Een voorwaarde hiervoor is dat bij de verschillende partijen de bereidheid bestaat om hier daadwerkelijk mee aan de slag te gaan. Inmiddels worden de mogelijkheden hiervoor nagegaan in een gezamenlijke aanpak van Vidomes, Gemeente, Florence en Dorpsraad.
In het haalbaarheidsonderzoek voor het Kulturhus zal o.a. worden nagegaan in hoeverre de verschillende voorzieningen gecombineerd kunnen worden onder één dak, dan wel gecombineerd kunnen worden met eventuele nieuwbouw voor specifieke doelgroepen (bijv. ouderen)
d. Woningbouw in Stompwijk
Het huidige woningbestand binnen Stompwijk bestaat zowel uit koop als uit huurwoningen. Het aantal (sociale) huurwoningen bedraagt zo’n 115 stuks en bestaat vooral uit (ongeveer 100) eengezinswoningen. Daarnaast zijn er een beperkt aantal kleinere wooneenheden die zowel aan jongeren als aan ouderen worden verhuurd. De grootste behoefte aan woningen zit (zeker bij een toenemende vergrijzing) bij de categorie ouderen. Meer aanbod zou ook de doorstroming vanuit de eensgezinswoningen bevorderen. Maar ook voor jongeren is het aanbod binnen Stompwijk zéér beperkt. Dit geldt vooral voor de categorie starters op de woningmarkt. Hierdoor dreigt een vergrijzing van de Stompwijkse bevolking. Voldoende aanbod voor jongeren is van belang voor een evenwichtige samenstelling van de bevolking.
Om een betere inschatting te kunnen maken van de daadwerkelijke behoefte is door de dorpsraad (in april 2003) aan de gemeente verzocht of zij een woningbehoefte onderzoek in Stompwijk willen laten uitvoeren. Tot nu hebben wij, ondanks verschillende verzoeken hierover, nog geen concreet antwoord gekregen op onze brief. Vanuit de dorpsraad vinden wij het van belang dat zowel ouderen als jongeren, die dat wensen, ook in ons dorp kunnen blijven wonen. Voor ouderen geldt daarbij dat het ook gewenst is dat zij bij een toenemende zorgbehoefte in Stompwijk kunnen blijven wonen. Vooruitlopend op een meer exacte berekening zijn wij van mening dat in ieder geval het realiseren van woningen voor ouderen (met specifieke voorzieningen/ mogelijkheden voor het bieden van zorg op maat) prioriteit heeft. Een groter aanbod voor deze categorie zal de doorstroming bevorderen en ook voor de andere categorieën woningzoekenden de nodige mogelijkheden bieden.
De Dorpsraad is voorstander van een zeer geleidelijke groei van het aantal woningen in Stompwijk, vooral toegesneden op de woningbehoefte van de Stompwijkers en passend bij de kleinschaligheid van h